Câu chuyện dòng sông (What is a river?) - Monika Vaicenavičiené

Cuốn sách tranh “What is a river?” (Con sông là gì?) do họa sĩ kiêm tác giả người Litva - Monika Vaicenavičienė sáng tác. Tác phẩm diễn tả những khả thể mà dòng sông có thể trở thành bằng lối viết phảng phất phong cách của một cuốn bách khoa toàn thư; nhờ vậy mà trau dồi cho các độc giả nhí  một kho chất liệu dồi dào để tha hồ khám phá, đắm chìm và suy nghĩ. Tuy nội dung thiên về thể loại phi hư cấu, cả tranh vẽ và giọng văn lại đậm nét trữ tình, nhờ vậy thông tin về các con sông nổi tiếng, các sinh vật sống trong hệ sinh thái của sông, các nhóm dân cư sống ven sông, v.v hiện ra sống động và tự nhiên. Các thông tin này được tác giả Monika tổng hợp hợp các ý tưởng từ nhiều nguồn khác nhau – thông tin địa lý, lịch sử, khoa học, tôn giáo, công nghiệp và môi trường, cũng như những quan sát của riêng mình.

Mở đầu câu chuyện là hình ảnh bà cháu bên bờ sông: bà thì thêu thùa, cháu thì miên man nghĩ về dòng sông rồi hỏi bà: bà ơi, dòng sông là gì?

Dòng sông là một sợi chỉ.

Nó thêu dệt thế giới của chúng ta bằng những hoa văn đẹp đẽ.

Nó gắn kết con người và miền đất, quá khứ và hiện tại.

Nó khâu những câu chuyện lại với nhau.

Dòng sông là một cuộc hành trình.

Một mạch nước sủi bọt, khe hở trong sông băng, đầm lầy ẩm ướt, hồ nước lặng thinh - dòng sông có thể khởi nguồn từ bất cứ đâu.

Dòng sông đi qua nhiều miền đất: thảo nguyên và thành phố, rừng rậm và đồng cỏ xanh tươi, thảo nguyên khô cằn và lãnh nguyên băng giá, núi cao và thung lũng sâu. Nó băng qua cái nóng và cái lạnh. Nó ùa xuống từ những độ cao chóng mặt, đổ tràn thành thác nước. Nó lững lờ trôi qua những vùng đầm lầy. Rồi đột nhiên, nó xoắn mình, rồi uốn khúc. Nó len lỏi vào lòng đất. Nó khoét vào lòng núi bao khe sâu, bào mòn đá thành lớp trầm tích.

Dòng sông là sự soi chiếu.

Dòng sông soi chiếu môi trường sống quanh mình. Chúng kể với ta về chính ta. Vậy chúng đang cố kể  điều gì khi trên mình chúng lềnh bềnh những rác và lềnh bềnh những rác và dầu rò rỉ?

Sông hồi sinh vùng đất. Cứ nhìn vào châu thổ Okavango Delta của Botswana. Mỗi năm một lần, sông Okavango tràn vào các bình nguyên để biến chúng thành những đầm lầy tuyệt diệu trong lòng sa mạc Kalahari! Hoa bừng nở; các sinh vật quay trở lại. Tất cả đều tràn ngập sự sống.

Về cuốn sách này, tác giả đã bộc bạch như sau:

"Tôi thấy rất nhiều thông tin về các dòng sông vô cùng thú vị – nhưng trong sách của tôi, thông tin không chỉ đơn thuần là để tồn tại hay để độc giả học hỏi càng nhiều càng tốt. Những thông tin, hay học liệu phi hư cấu, cho ta thấy thế giới này kỳ diệu và phong phú biết bao – vô số điều, cả vui lẫn buồn, vẫn không ngừng diễn ra. Và bằng ngôn ngữ mang tính thơ ca hơn, trừu tượng hơn, tôi cố gắng giúp độc giả cảm nhận được thế giới này tương tác với ta một cách tinh tế thế nào, cũng như biết bao câu chuyện đang ẩn mình dưới những hiện tượng tưởng chừng đơn giản.

Tôi thích tưởng tượng thế giới như một nơi mà những câu chuyện có thật, ký ức cá nhân và huyền thoại giao thoa và đối thoại với nhau. Trong hành trình kể chuyện, tôi tìm kiếm những điểm giao thoa kỳ diệu giữa hiện thực và tưởng tượng, rồi truyền tải chúng đến độc giả.

Đó cũng chính là nguyên tắc tôi theo đuổi khi sáng tạo: nuôi dưỡng những câu chuyện diệu kỳ mọc lên từ mảnh đất của hiện thực – để chúng có thể gieo những hạt mầm trở lại và làm thay đổi thế giới theo hướng tốt đẹp hơn."