 |
| Tranh minh hoạ của Gramophone Records |
Cốt truyện:
Nhân vật chính của câu chuyện là một bức tượng mạ vàng, nạm ngọc, được đặt trên bệ cao ở trung tâm thị trấn – tượng chàng Hoàng tử Hạnh phúc. Chú chim Én, lìa đàn để la cà hẹn hò với nàng Sậy (mà rốt cuộc chẳng đi tới đâu), đã nằm dưới chân Hoàng tử Hạnh phúc nghỉ ngơi trên quãng đường muộn màng đến Ai Cập tránh rét. Lạ lùng thay, những giọt nước mắt của bức tượng rơi xuống mình Én, và rồi chính bức tượng – hay chàng Hoàng tử, kể cho Én nghe về tất cả những đau khổ của tha nhân mà chàng chứng kiến từ trên cao. Chàng nhờ Én lấy viên hồng ngọc từ thanh kiếm của mình và trao cho một gia đình nghèo, Én làm theo. Hoàng tử cầu xin Én ở lại, lột từng viên đá và mảnh vàng trên người mình mang phân phát cho những người cùng khổ. Dẫu thời tiết dần trở lạnh và Én biết mình nên bay về phía mặt trời, cậu nhất quyết ở lại khi Hoàng tử đã hiến mất hai con mắt cho người khác để rồi mù loà.
Mùa đông đến, Én chết dưới chân Hoàng tử Hạnh phúc, làm trái tim bằng chì của chàng nứt làm đôi. Thị trưởng đi ngang, thấy bức tượng nay nhìn như kẻ ăn mày vì không còn lấp lánh vàng ngọc nữa, bèn kêu người kéo bức tượng xuống và đề xuất thay thế bằng bức tượng của chính mình. Khi những người công nhân nung chảy bức tượng của Hoàng tử, họ ngỡ ngàng nhận ra trái tim bằng chì của bức tượng vẫn nguyên trạng. Họ ném nó vào đống rác bên cạnh xác của một con én.
 |
| Tranh minh hoạ của Maisie Paradise Shearring |
Trong câu chuyện, chàng Hoàng tử được xã hội tôn sùng bởi diện mạo cao quý, bóng bẩy, nhưng cũng chính xã hội hư vinh ấy sẵn sàng vùi dập không thương tiếc khi chàng mất đi vẻ ngoài phù phiếm. Cố nhiên, sự tôn sùng chẳng phải điều chàng muốn. Chàng nhìn thấy khổ đau mà không làm gì được: chính cái bất lực ấy dằn vặt chàng đến khổ, để rồi sự xuất hiện của Én đã giúp chàng thoát khỏi trạng thái sống vô nghĩa. Oscar Wilde từng nói: “Được sống đúng nghĩa là điều hiếm hoi nhất trên thế giới. Hầu hết mọi người chỉ đang tồn tại.” Điều chàng muốn, là được sống, được đau khổ, được làm phần của mình để giải thoát khổ đau cho thế nhân.
Có thể xem chim Én – người bạn sẵn sàng giúp Hoàng tử thực hiện những điều cao đẹp và đến chết cũng không lìa xa chàng, là phần tâm hồn (the soul) của Hoàng tử. Tâm hồn sẽ không bao giờ rời bỏ ta, sẽ luôn luôn quay trở lại và đồng hành với ta lúc khó khăn. Khi tâm hồn chết thì phần tình cảm – trái tim của ta, cũng sẽ toạc vỡ và không thể hàn gắn lại được, như trái tim bằng chì đã vỡ đôi của Hoàng tử. Mất đi chim Én và Trái tim, sự tồn tại của Hoàng tử đến đây chấm dứt.
Còn nàng Sậy – người thích làm duyên làm dáng mà chim Én yêu mê mệt, cuối cùng cũng không thể đi chu du cùng Én vì “nàng đã bắt rễ quá sâu nơi này”. Nàng Sậy dường như là ẩn dụ cho sự phù phiếm và nỗi vui nhất thời. Dù nó làm ta an ổn, thích thú, say sưa trong chốc lát, nhưng lại giữ ta lại những giới hạn, trong niềm tin thâm căn cố đế; khi ấy, ta phải có đủ bản lĩnh để tỉnh táo bứt ra và đi tiếp trên hành trình khám phá.
Oscar Wilde tin vào sự tồn tại biệt lập của phần tâm hồn. Chủ đề này đã xuất hiện trong truyện cổ tích “Chuyện chàng đánh cá”. Một chàng trai trẻ muốn thoát khỏi tâm hồn mình để có thể cưới một Nàng tiên cá. Anh ta nhận được một con dao ma thuật từ một phù thủy và cắt đứt Tâm hồn, nhưng Tâm hồn quay lại với anh ta mỗi năm một lần để tìm kiếm sự hòa giải. Câu chuyện kết thúc bằng cái chết nhưng không phải trong bi kịch; ít ra, đó không phải là bi kịch trong thế giới quan của Wilde, nơi Tình yêu là giá trị tối cao. Bởi chính Tình Yêu đòi hỏi sự hy sinh cao cả.
Cái chết là kết thúc của “Hoàng tử Hạnh phúc”, nhưng xét ra đây lại là một kết thúc có hậu. Hình nhân dát vàng ròng mà ai ai cũng xuýt xoa, cũng như phần cơ thể của ta, có thể dễ dàng bị nung chảy, tan rã. Nhưng Trái tim và chim Én - hai thứ quí giá nhất đã được bảo tồn trong Vườn địa đàng của Chúa Trời, là bằng chứng cho sự tồn tại của Tình Yêu trên thế gian. Đây là thứ di sản mà chúng ta không bao giờ gặp được trong viện bảo tàng, bởi chúng được cất giữ ở một nơi duy nhất: bên trong mỗi chúng ta.
______________
Cuốn "Chàng Hoàng tử Hạnh phúc - Ngôi nhà thạch lựu" là tập truyện cổ tích của Oscar Wilde do NXB Kim Đồng phát hành, với bản dịch của Nhã Thuyên chuyển tải rõ nét văn phong tác giả. Các truyện cổ tích của Oscar Wilde có ngôn ngữ và các tầng ý phức tạp, phù hợp cho tuổi thiếu niên và người lớn.
Nếu còn thời gian, mời bạn đọc bài viết của Nhã Thuyên, là đôi lời tản mạn về quá trình dịch cuốn sách, cùng một số chia sẻ về chủ đề xuyên suốt của truyện cổ tích Oscar Wilde.
0 Comments